Regionaal Voedsel

In toenemende mate worden mensen zich bewust van duurzaamheid en kwaliteit van het voedsel dat zij gebruiken. Men wil weten waar het voedsel vandaan komt en of het veilig kan worden gegeten. Regelmatig berichten de media over voedselincidenten. Voorbeelden zijn de EHEC uitbraak (2011) en de etiketvervalsing rondom paardenvlees (2013). De consument verlangt meer 'grip' op zijn voedsel. Herkomst en smaak worden belangrijker; men wil in toenemende mate eten wat de seizoenen en de regio voortbrengen. Het bedrijfsleven reageert op twee manieren op de verschuivende vraag van de consument:
● Streekproducten verwerken in de regio
● Grootschalige productie verplaatsen naar de regio’s waar de vraag is

Innovaties zijn in volle gang. De initiatieven in dit dossier getuigen daarvan.

De Nederlandse overheid stimuleert de ontwikkeling van streekproducten. In het voorjaar van 2013 opende een virtueel 'streekproductenloket' om ondernemers te ondersteunen bij het zoeken naar informatie en het opbouwen van netwerken. De Europese Unie ondersteunt 'lokaal voedsel en korte bevoorradingsketens' vanuit haar visie op plattelandsontwikkeling.

• Streekproductenloket
• Kamerbrief over uitvoering moties over streekproducten
• Europese netwerk voor plattelandsontwikkeling (ENPO)
• EU-streekproducten

Studenten van Hogeschool Inholland stelden in hun afstudeerproject de onderzoeksvraag: 'Vraagt het 'local for local' concept minder transportkilometers dan de reguliere keten?' Ze bestudeerden hiervoor de ketens van tomaat en komkommer en vergeleken de ketens op basis van CO2-uitstoot. Het antwoord blijkt verrassend: De keten van 'local for local' is klein in omvang waardoor meestal minder kilometers worden afgelegd tussen producent en consument. Echter, omdat het transport minder efficient is georganiseerd (bestelbusje versus vrachtwagen, half gevulde laadruimtes, lege retourritten) geeft de tomaat en komkommer uit de reguliere keten aanmerkelijk minder CO2-uitstoot.

• Transportkilometers local4local t.o.v. reguliere keten

Bestaande organisaties, netwerken en bedrijven verkennen op toenemende schaal de economische mogelijkheden van 'local for local'. Regionale afzet kan plaatsvinden in Nederland of in het buitenland.

• Stichting Erkend Streekproduct
• Netwerk Platteland
• Op weg naar marktgericht innoveren
• Business model Mijnboer
• Rainbow Growers

Boeren en tuinders zoeken samenwerking met regionale horeca of retail en vice versa. Producenten leveren direct aan consumenten via webwinkels en boerenmarkten.

• Willem en Drees
• Streekselecties
• Oregional
• Mijnboer
• Social Food Market
• Goei ete
• Lindenhoff
• Restaurant de Kas
• Restaurant Pure Passie
• Honingtomaten

De consument vraag steeds vaker om voedsel uit de regio. Boeren, tuinders en retailers springen handig in op deze vraag. Opvallend in veel lokale initiatieven is het gebrek aan structurele samenwerking met groene onderwijsinstellingen. Herinrichten van regionale voedselallianties in een speelveld met nieuwe stakeholders (burgers, zorginstellingen, scholen, lokale overheden en regionale ondernemerscoöperaties) vereist nieuwe competenties.

In het project 'Van Voedselstrategie naar Werk-In-Uitvoering' werkt het groene onderwijs samen met maatschappelijke partners aan goed opgeleide medewerkers, voorbereid om te werken in nieuwe samenwerkingsvormen in de regionale voedselvoorziening. Het project leverde een set competenties die (toekomstige) ondernemers en werknemers nodig hebben om succesvol aan de slag te gaan met regionaal voedsel:

• Denken in gehelen en delen (van voedselsystemen)
• Samenwerking met ander sectoren
• Toekomstgerichtheid
• Omgaan met (eigen) normen en waarden
• Actievaardig
• Interpersoonlijke competentie: verbinden
• Strategisch managen
• Waardecreatie / toegevoegde waarde / kwaliteit

Onder leiding van Willieanne van der Heijden, docent aan CAH-Vilentum, zijn in de periode 2012-2015 diverse materialen ontwikkeld:

• Regionaal voedsel: hoe werkt dat? (Wiki)
• Dossier voedselstrategie (2012-2014) biedt een overzicht
• Prezi ‘Regionaal voedsel; dat werkt?!’
• Wiki local for local